Verder onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) naar de herkomst van coronavirus SARS-CoV-2 is stilletjes opgeschort. Pogingen om onderzoek te doen in China leveren nog steeds problemen op. Een belangrijk twistpunt was het onderzoek naar een “laboratoriumlek”-scenario in het eerste rapport van de WHO. De hypothese dat het virus uit een Chinees laboratorium was ontsnapt, werd “uiterst onwaarschijnlijk” geacht. Om toekomstige uitbraken te voorkomen is het belangrijk te begrijpen hoe het virus mensen voor het eerst heeft besmet.
Onderzoekers zeggen tegen Nature, dat het eerst publiceerde over het stopzetten van het onderzoek naar de oorsprong van het SARS-CoV-2 virus, teleurgesteld te zijn dat het onderzoek niet doorgaat, omdat het zo belangrijk is te begrijpen hoe het coronavirus SARS-CoV-2 mensen heeft kunnen besmetten. Maar zonder toegang tot China kan de WHO weinig doen.
Eerste onderzoek naar herkomst coronavirus
In januari 2021 reisde een internationaal team van deskundigen, bijeengeroepen door de WHO, naar Wuhan, China, waar het virus dat COVID-19 veroorzaakt voor het eerst werd ontdekt. Samen met Chinese onderzoekers beoordeelde het team bewijsmateriaal over wanneer en hoe het virus mogelijk is ontstaan. Fase één was bedoeld om de basis te leggen voor een tweede fase van diepgaande studies om precies vast te stellen wat er in China en elders is gebeurd.
Maar twee jaar na die spraakmakende reis heeft de WHO haar plannen voor fase twee opgegeven. “Er is geen tweede fase”, vertelde Maria Van Kerkhove, epidemioloog bij de WHO in Genève, Zwitserland, aan Nature. “De politiek over de hele wereld belemmerde echt de vooruitgang in het begrijpen van de oorsprong,” zei ze.
Onderzoekers zijn bezig een tijdlijn vast te stellen voor de eerste verspreiding van het virus. Maar ze zeggen dat er te veel tijd is verstreken om de gegevens te verzamelen die nodig zijn om de oorsprong van het virus vast te stellen.
Plannen gedwarsboomd
Veel onderzoekers zijn niet verbaasd dat de plannen van de WHO zijn gedwarsboomd. Begin 2020 deden leden van de toenmalige regering van de Amerikaanse president Donald Trump ongefundeerde beweringen dat het virus afkomstig was uit een Chinees laboratorium, en Amerikaanse inlichtingenfunctionarissen zeiden later dat ze een onderzoek waren begonnen.
Temidden van de sudderende vijandigheid tussen de twee grootmachten, verzochten de WHO-lidstaten in mei 2020 dat het agentschap een wetenschappelijk onderzoek zou instellen om vast te stellen hoe de pandemie is begonnen. Hoewel China instemde met de missie, liepen de spanningen hoog op toen de WHO-groep naar Wuhan vertrok, en de medewerking van China verdampte snel.
In het verslag van maart 2021 concludeerde het team dat het “uiterst onwaarschijnlijk” was dat het virus per ongeluk uit een laboratorium was ontsnapt.
Chinese ambtenaren verwierpen vervolgens de plannen van de WHO voor een tweede fase van het onderzoek en waren het vooral niet eens met het voorstel om laboratoriuminbreuken te onderzoeken. Zhao Lijian, de woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken, zei dat het voorstel van de WHO niet door alle lidstaten was goedgekeurd en dat de tweede fase zich niet zou moeten richten op trajecten die in het missierapport al als uiterst onwaarschijnlijk waren aangemerkt.
In augustus 2021 publiceerden leden van het oorspronkelijke missieteam een commentaarstuk in Nature. Daarin drongen zij aan op snelle actie om de oorsprong van het virus op te sporen. “We schreven dat stuk omdat we bang waren dat fase twee niet zou doorgaan,” zegt Marion Koopmans, viroloog aan het Erasmus Universitair Medisch Centrum in Rotterdam en lid van de missie naar Wuhan. “Het spijt me te moeten zeggen dat dat inderdaad het geval was.”
Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken reageerde niet op Nature’s gemailde verzoeken om commentaar over waarom de fase-twee studies zijn vastgelopen.
Lees hier de laatste ontwikkelingen rond het coronavirus en covid-19
