Net als bij zonnepanelen en windturbines dalen de kosten voor accu’s snel. Dat brengt sommige mensen op het idee dat de aanschaf van een thuisaccu voor een woning binnen bereik komt en sommige mensen denken zelfs dat het salderingssysteem daarmee afgeschaft kan worden. Zo kost een thuisaccu als de Tesla Powerwall met een opslagcapaciteit van 10kWh slechts €3.500. Als zo’n ding dan 10 jaar meegaat lijkt het niet zo gek. Maar kan ik met één Powerwall volstaan?
In mijn huishouden verbruik ik ca 5000 kWh per jaar en wek dat volledig op met 24 panelen. De ervaring van de afgelopen 7 jaar leert dat ik ‘s zomers te veel zonnestroom produceer en in de maanden november tot maart te weinig. Om dat met elkaar te compenseren zou ik een opslag van 1000 kWh nodig hebben. Een investering in 100 Powerwalls gaat me dan 3.5 ton kosten. Dat doe ik waarschijnlijk nog even niet.
Sinds een jaar heb ik nog 12 extra zonnepanelen er bij geplaatst in combinatie met een lucht/water warmtepomp voor de vloerverwarming. Het stroomverbruik van de pomp was in deze relatief koude winter 2923 kWh en dat werd ruimschoots gecompenseerd door de jaaropbrengst van 3218 kWh van de nieuwe panelen. Geweldig systeem. De COP over het hele jaar bedroeg 4.3 en ik bespaarde er 1250 m3 gas en €825 mee uit. Maar ook hier had ik een surplus van zonnestroom in de zomer en een tekort in de vier wintermaanden. Ik zou hiervoor 2000 kWh in accu’s moeten kunnen opslaan om dat met elkaar te vereffenen. Nog 200 Powerwalls erbij? Dacht het niet.
Maar gelukkig kunnen we salderen en het grote net als buffer gebruiken in plaats van een thuisaccu. De vraag is echter of het net dit wel aan kan als iedereen dit gaat doen?
Overschot aan wind
In de periode 2015 en 2016 hadden we in Nederland tussen 3000 en 4000 MW capaciteit aan windturbines opgesteld. De productie in de 4 wintermaanden bedroeg 3650 miljoen kWh en in het voorjaar en najaar 2089 miljoen kWh per 4 maanden. De totale jaarproductie was tussen 7550 en 8109 miljoen kWh. De wintermaanden leverden dus 1600 miljoen kWh boven normaal in de rest van het jaar (CBS statline windenergie per maand,12 april 2017).
Met dit overschot aan windstroom in de winter kan het tekort aan zonnestroom van 1,6 miljoen woningen met PV gecompenseerd worden. We kunnen zelfs het tekort van 533.000 woningen met de combinatie PV en warmtepomp compenseren. Zoveel woningen met PV, al of niet in combinatie met warmtepompen, zijn er nog lang niet en tegen de tijd dat er veel meer van dergelijke systemen komen, zal het aantal windturbines ook weer zijn gestegen. Het huidige aantal windturbines en zonnecellen is immers nog lang niet voldoende (ca 7,5 %) om de 120 miljard kWh stroom te produceren die we nu gebruiken.
Gebrek aan zonnestroom opvangen
Nu zijn woningen niet de enige plaats waar PV panelen op komen. Er komen ook steeds meer grootschalige zonneparken en daken van bedrijven met PV. Met de bovenstaande getallen is echter vrij eenvoudig te berekenen dat er geen probleem ontstaat zolang we in Nederland maar twee keer zoveel energie met wind produceren als met PV.
Heeft het dan misschien zin om het gebrek aan zonnestroom in de nacht op te vangen met een thuisaccu? Hiervoor zou één Powerwall per woning wel genoeg zijn. Toch is ook dit helemaal niet nodig. Het stroomverbruik van alle 7 miljoen huishoudens is ongeveer ¼ van ons totale stroomverbruik. De curve van het totale gebruik vertoont overdag een berg en ’s nachts een dal. Het verschil tussen dag en nacht is ongeveer 20 % en die curve wordt dus mooi glad gestreken als 6 miljoen huishoudens PV hebben. Voorlopig zijn dat er nog geen ½ miljoen.
Vanuit deze redenering is het dus totaal overbodig om huishoudens met thuisaccu’s vol te zetten. Het is ook niet verstandig om het salderen op te heffen, waardoor ik en velen met mij in de problemen zouden komen. Stel dat ik mijn surplus zou kunnen verkopen voor 5 cent/kWh en het tekort moet inkopen tegen 20 cent. Dan gaat me dat €450 per jaar extra kosten. De terugverdientijden worden dan weer zo lang dat geen mens er nog aan begint.
Update januari 2023, van de redactie: dat is nu net wat er gaat gebeuren als salderen wordt afgeschaft, nog nadrukkelijker met hogere stroomprijzen en lage terugleververgoedingen. Dat maakt het plaatsen van een thuisaccu een heel ander verhaal. Wordt vervolgd.
Geen zon en geen wind, en dan?
Natuurlijk is het theoretisch mogelijk dat er soms geen zon èn geen wind is. Gelukkig is dat redelijk goed te voorspellen en zullen we voor die perioden een paar gasgestookte centrales achter de hand moeten houden en kunnen we ook altijd nog het grotere Europese netwerk aanspreken. Op termijn zullen we echter met overtollige stroom uit wind een buffer kunnen maken door opslag van vloeibaar ammoniak, dat weer in stroom omgezet kan worden. Met één opslagtank van 75000 m3 ongeveer net zo groot als een flinke olieopslagtank kunnen we heel Nederland voor één dag van stroom voorzien.
Een heel ander verhaal betreft het opvangen van pieken en dalen die korter duren dan enkele uren. Dat probleem kan echter prima opgelost worden met de accu’s van een elektrisch wagenpark. Als we “straks” 7 miljoen EV’s voor de deur hebben staan met elk 25 kWh aan opslagcapaciteit kunnen we zelfs het totale Nederlandse stroomverbruik van een halve dag ( één hele lange windstille en duistere nacht) opslaan.
Dus beste mensen, laat u niet wijsmaken dat de discontinuïteit van wind en zon een onoverkomelijk probleem is.
Han Blok
Lees hier een update van de actuele stand van zaken rond salderen en de terugleversubsidie
of lees: Antwoord op vijf prangende vragen over de opslag van zonnestroom
[ oorspronkelijke publicatiedatum: juli 2o17 ]
